De verschillen tussen de cisiojanus en de codices H en S

Met één uitzondering, Gallus, worden alle lokale heiligen ook in de cisiojanus genoemd.

Wel treffen we zes of zeven heiligen in de cisiojanus aan, die we niet vinden in de kalender.

Over Macarius en Servatius hebben we het al gehad; de andere zijn Gertrudis van Nijvel, Brandaan, Pontianus, de Victor van 17 december en misschien Milo.

Uit de Romeinse kalender staan alle geboden feestdagen in de cisiojanus, met uitzondering van Agnes en Maria Magdalena. De geboorte van Maria en de Verheffing van het Heilig Kruis, die in H wel correct, maar in S een dag te vroeg staan, zijn correct weergegeven.

Hoe zit het met de niet-geboden feestdagen?

Ze staan erin. Het lijkt met drie uitzonderingen, maar zeker een is door een kopiistenfout weggewerkt Het is Sint Lucia op 13 december. Er staat ‘dus’, maar dat is hetzelfde woord als het rijmwoord uit de voorgaande regel. De emendatie in ‘lus’ ligt voor de hand.

Verder ontbreekt Cecilia op 22 november. Er zijn hier ook fouten gemaakt, en we zouden kunnen veronderstellen, dat zij daardoor is overgeslagen. Alleen, we moeten onder ogen houden, dat zij in de kalender van het Leidse handschrift, L, niet wordt genoemd en het is daarom mogelijk dat ze in de kalenders van S en H is ingevoegd.

De enige van wie we met zekerheid kunnen zeggen dat ze ontbreekt, is Anna op 26 juli. Volgens het Vollständiges Heiligenlexikon komt de verering van Anna op in de 13e eeuw. Ook voor de  Nederlanden is dat het geval. “Sint Anna ter Muiden was een der eerste plaatsen van de Nederlandse kuststreek met een Annaverering…De plaats groeide gedurende de 13e eeuw uit tot een belangrijke voorhaven van Brugge…In de 14e eeuw werd het stadje als overslaghaven door het naburige Sluis overvleugeld…De verering van Anna kwam op gang in de 13e eeuw en bereikte haar bloeiperiode in de 15e en 16e eeuw. Aanvankelijk werd Anna vooral aangeroepen voor de veiligheid op zee.”(1)

  1. Huub de Jonge, Sint Anna ter Muiden. www.meertens.knaw.nl