oktober 2013

De Natuurkunde gelocaliseerd

In de Natuurkunde staat dat de zon niet in alle plaatsen van de wereld op hetzelfde uur even hoog staat (vs 1587-1612). De twee plaatsen die als voorbeeld genomen worden, zijn Rome en Gent, beide herhaaldelijk genoemd.(1) Dat localiseert deze tekst in Gent. Hetgeen nog niet betekent dat de codices H en S in Gent zijn geschreven.

Het handschrift L

In de U.B. te Leiden bevindt zich een codex, die eveneens de kalender, de computus, de Natuurkunde en Der Naturen Bloeme bevat, BPL 14A. Deze codex is nog mooier en rijker geïllustreerd dan S en H. Het lijkt erop, dat hier de plaatjes belangrijker zijn dan de tekst en dat heeft tot gevolg gehad, dat fouten in de tekst niet zijn verbeterd, met een uitzondering helemaal aan het begin.(1) Raderen maakt het perkament lelijk, doorhalen de bladspiegel. Dat maakt deze codex minder geschikt voor vergelijking.(2)

De onderlinge relatie van de hss. H en S

Clarisse beschouwde H als ouder dan S: “Vorm en grootheid van letter verraadt bij …een lateren schrijver, hoewel nog altijd eenen ouden; bij H en S, vooral bij H, een vroegeren.”(1)

Mevrouw Jansen-Sieben schrijft: “Dit hs is een rechtstreekse copie van S..”(2) In het Repertorium spreekt ze zelfs van een “slaafse” kopie.

Haar mening wordt bevestigd door mevrouw A. van Panthaleon van Eck-Kampstra, die de teksten van Der Naturen Bloeme onderling vergeleek.(3)

Maakt de kalender deel uit van de Natuurkunde?

De Natuurkunde werd voor het eerst uitgegeven door Clarisse(1). Van een eerdere uitgave door L.G. Visscher maakt hij geen gewag en deze is nog slechts in een onvolledig exemplaar overgeleverd.(2) Clarisse baseerde zijn uitgave op hs H en nam de kalender daarin op. Daar is het nodige voor te zeggen. De Natuurkunde wordt in drie codices voorafgegaan door een computus, een leerboek over de kerkelijke tijdrekening. In andere codices met de Natuurkunde zijn van die computus fragmenten opgenomen.

Pagina's