Zoeken naar een cyclus

Pasen valt op de zondag na de eerste volle maan (de 14e dag van de maanmaand) na de lente-equinox. Nu zou het gemakkelijk zijn, als we niet hoefden te wachten totdat we die maan aan de hemel konden waarnemen, maar de juiste datum van te voren konden uitrekenen. Helemaal gemakkelijk wordt het, als we een patroon vinden dat zich om de zoveel jaren herhaalt en dat meenden vele computisten(1) uit de eerste eeuwen van het christendom gevonden te hebben. Zo postuleerden ze bijvoorbeeld cycli van 112 en 84 jaar. Helaas bleek in de praktijk geen van hun hypotheses correct.(2) Wel ontdekten geleerden uit Alexandrië, het centrum van de astronomie in de eerste eeuwen van onze jaartelling, de maancyclus die ten naastenbij 19 jaar telde. En die klopte wel. Alweer, dacht men.

Zo’n cyclus had nog een ander voordeel. Je kon er niet alleen mee uitrekenen wanneer Pasen en de daarvan afhankelijke feestdagen in de toekomst zouden vallen, maar ook wanneer die in het verleden gevallen waren en zo kon je mogelijkerwijs uitrekenen in welk jaar precies Christus gekruisigd was. Op een vrijdag met volle maan.

  1. Een computist is iemand die bestudeert hoe het kerkelijk jaar is ingedeeld.
  2. Voor nadere bijzonderheden, ook ten aanzien van § 1 verwijs ik naar W.E. van Wijk, De late Paasch van 1943. Eene populaire verhandeling over de bepaling van den datum van het Paaschfeest. ’s-Gravenhage MCMXLIII en Georges Declercq, Anno Domini, Les origines de l’ère chrétienne. Turnhout 2000.